در هر کوچهپسکوچه این شهر، مطب، آزمایشگاه یا داروخانهای دایر است. همه مردم بهنوعی با پزشک و درمان در ارتباط هستند تا از سلامتشان مطمئن شوند. اما آن بخش که دیده نمیشود، چه؟ ما چقدر به سلامت روانمان توجه داریم؟ چقدر پیش آمده است که احساس کنیم ضرورت دارد به مشاور روانشناس یا مددکاری مراجعه کنیم؟
یکشنبه روز جهانی روانشناس و مشاور بود؛ به همین بهانه به مرکز مشاوره «مثبت زندگی» در ابتدای خیابان شهیدشفیعی۴۲ میرویم تا با زهرا پوراحمدی، روانشناس و مشاور فعال گلشهری، گفتگو کنیم تا از ۱۰سال خدمت در محله شهیدآوینی بگوید.
بیش از یک دهه است زهرا پوراحمدی در گلشهر خدمات مشاورهای و حمایتی ارائه میکند. این مرکز نیمهدولتی است، بااینحال جلسات آموزشیاش رایگان است؛ جلساتی که همیشه مورداستقبال اهالی قرار میگیرد و حتی از شترک و روستاهای اطراف گلشهر مراجعه کننده دارد. چند مددکار و مشاور مرکز مشغول رسیدگی به پرونده مراجعان هستند؛ زهرا پوراحمدی هم به صحبت یکی از مراجعان گوش میکند.
پس از پایان این جلسه مشاوره، نوبت به گفتوگوی ما میرسد تا از فعالیتش در منطقه ۵ این طوربگوید: تا زمانیکه اینجا مرکز سلامت روان بود، فقط در حوزه پیشگیری از آسیبهای اجتماعی فعال بودیم و آموزش میدادیم، ولی حالا در بخش توانبخشی هم فعال هستیم.
آنطورکه توضیح میدهد، از چندسال پیش با ایجاد مرکز مثبت زندگی، فعالیتها زیرنظر اداره کل بهزیستی خراسان رضوی صورت میگیرد و مرکز، بهنوعی خدمات اداره کل بهزیستی را در شعبهای کوچک ارائه میدهد.
او میگوید: کار در گلشهر را خیلی دوست دارم. نمیتوانم دقیق بگویم چرا؛ در همین حد بگویم مردمی قدرشناس و بامحبت دارد. آنقدر محبت دارند که پساز هر دوره آموزشی، هدیهای هرچند کوچک تهیه میکنند و به من میدهند. گاهی کمی ادویه یا حتی غذاهای بومی و محلی افغانستانی مثل «مَنتو» میپزند و در ظرفی برای من هم میآورند. مردم اینجا مشتاقانه برای دریافت آموزش پیشقدم میشوند.
فعالیتهای مشاورهای و مددکاری زهراخانم بیشتر در حوزه آموزش پیشگیری از آسیبهای اجتماعی است. آنطورکه میگوید «آسیبهای اجتماعی هر منطقه یا حتی هر کوچه با محدوده و کوچه همجوارش فرق دارد.» او ادامه میدهد: در محدوده گلشهر هم آسیبهای اجتماعی در محلات مختلف، متفاوت است. بیشتر آسیبهای اجتماعی این محدوده مربوط به اعتیاد، خشونت خانگی و پرخاشگری است.
بااینحال اینجا شرایط بهتری نسبتبه بعضی محلات دارد؛ چندسال پیش برای اجرای طرحی به محلهای آنسوی شهر رفتم و آنجا آنقدر وضعیت آشفته و نامناسب بود که عملا نمیشد راهکاری به بانوان آسیبدیدهاش ارائه کرد. آنجا بانوانی بودند که برای داشتن سرپناه و خانواده هر نوع بدرفتاری و خشونتی را تحمل میکردند و عملا هیچ راهی برای بهبود وضعیت روانشان وجود نداشت.
زهراخانم با برخورد صمیمانه و نزدیکشدن به مردم در سالهای خدمتش تلاش کرده است که مشکلات مردم را بهتر درک کند و آموزشهایی کاربردیتر به آنها ارائه دهد. میگوید: به نظر من، بخش عمدهای از دانش مشاوره حاصل تجربه و عمل است؛ چون بیشتر چیزهایی که یاد گرفتهام، در ارتباط مستقیم با مردم بوده است.
سعی کردهام برای اینکه بهتر بفهمم و یاد بگیرم با مردم محله بیشتر همراهی کنم. سر دیگ نذری افرادی که در کلاسم شرکت میکنند، حاضر میشوم. درواقع انتخاب کردهام که بیشتر در جایگاه مربی باشم تا مشاور. چون اگر مربی خوبی نباشید، مشاور خوبی هم نمیشوید.
زهرا خاطرات خوبی از کلاسهای آموزشیاش در گلشهر دارد. در یکی از کلاسها به خانم میانسالی پیشنهاد شرکت در کلاسهای نهضت سوادآموزی میدهد و او حالا باسواد است و در جایی راهنماییهایش باعث میشود زوجی پساز سالها زندگی با هم گفتگو کنند.
بیشتر چیزهایی که یاد گرفتهام، در ارتباط مستقیم با مردم بوده است
میگوید: در کلاس آموزشی مسجد قمربنیهاشم (ع) خانمی سنوسال دار با بیرغبتی در کلاسم حاضر شده بود. پس از جلسه با هم گفتگو کردیم. اعتقادی به این جلسات نداشت. از او خواستم چند نکته را در خانه رعایت کند. جلسه بعد شاد و سرحال آمد. گفت که هرچه را به او گفتهام، انجام داده است و نتیجه آن شده که پساز سیسال زندگی مشترک، یک عصر را درکنار همسرش به گفتگو نشستهاند و حاجآقا حتی برایش چای ریخته و مقداری هم پول داده است تا برای خودش هدیه بخرد. این اتفاق و لبخند رضایت آن خانم هیچوقت از ذهنم نمیرود.
روزهای ناامیدی زهراخانم در امر مشاوره و مددکاری هم کم نیست. او از روزی میگوید که برای مشاوره کودک طلاق به دادگستری رفته است و یقین داشته هر اتفاقی بین زوج در آستانه طلاق بیفتد، دودش به چشم بچه میرود. بهعقیده او مهمترین مشکلاتی که دلسردی میآورد، مشکلات فرهنگی و آموزشی است.
او میگوید: ما با مشکل فرهنگی درزمینه مطالعه و آموزش روبهرو هستیم. اینجا برخی خانوادهها چندمیلیونتومان خرج دستگاه بستنیساز جهیزیه دختر میکنند، اما دلشان برای هزینه اندک یک مشاوره پیشاز ازدواج میلرزد. ازطرفی برخی که متأسفانه تعدادشان زیاد هم هست، بهواسطه مطالعه محدودی که دارند، جذب روانشناسی بهاصطلاح «زرد» میشوند. این شیوه روانشناسی شاید در کوتاهمدت به فرد انگیزه بدهد، در بلندمدت، وضعیت سلامت روان او را تهدید میکند.
زهراخانم بهصراحت میگوید: تا فرهنگ مراجعه به مشاور روانشناس برای رفع مشکلات و پیشگیری در امور مختلف رواج نیابد، وضعیت روان جامعه درست نخواهد شد.
درباره زهرا پوراحمدی، کارشناسیارشد روانشناسی بالینی و مدیر مرکز «ترنم» و «مثبت زندگی» گلشهر
سال۱۳۸۴ پساز پایان دوره کارشناسی روانشناسی بالینی بلافاصله در قالب گروهی مردمنهاد، مشاوره در حوزه پیشگیری از آسیبهای اجتماعی را شروع کردم. ششسال بعد، مجوز مرکز سلامت روان را گرفتم و کارم را در محدوده سیدی آغاز کردم. درنهایت چندسال بعد به گلشهر آمدم و سال۱۳۹۹ مرکز ترنم زندگی را در گلشهر دایر کردم که حالا مرکز مثبت زندگی نام دارد.
راضیه محسنی، عضو شورای اجتماعی و فعال فرهنگی محله امیرالمؤمنین (ع)
حدود چهارسال است که زهراخانم پوراحمدی را میشناسم. اولین آشنایی ما در حسینیه حضرترقیه (س) بود. خانم پوراحمدی برای آموزش دختران نوجوان آمده بود. بعد از آن چند برنامه مختلف مشاورهای در محله برگزار کردیم که او مشاور و مجری آن بود. او انرژی خیلی خوبی دارد و به کارش، مشتاق و مهربان و دلسوز است. دیدهام که هرکس هرجا نیاز به مشاوره داشته، دریغ نکرده و در حد توانش آنها را راهنمایی کرده است. بودن او در محله ما نعمت است.
زهرا کاریزی، رئیس شورای اجتماعی محله و فعال فرهنگی و آموزشی محله امیرالمؤمنین (ع)
حدود پنجسال است که خانم پوراحمدی را میشناسم. از همان ابتدا برای محله زحمت کشیده و طرحها و جلسات آموزشی مختلف برگزار کرده است. بهجز این مهربان، دلسوز و شاد است و همیشه حس خوبی به مخاطبش منتقل میکند. همه اینها باعث میشود در طرحهای مختلفی که با حضور او برگزار میشود، شرکتکنندگان بسیاری داشته باشیم. مخاطبانش همیشه از برخورد و آموزشهایش راضی هستند. نتیجه حضور و کار او، کاهش آسیبهای اجتماعی در محله ماست.
ریحانه حضرتدوست، روانشناس و مددکار مرکز مثبت زندگی گلشهر
خصوصیت بارز رفتاری خانم پوراحمدی، صداقت و بهاصطلاح روراستی اوست. اینکه بین همکاران صداقت جاری باشد، محیط کار را خیلی دوستداشتنی میکند. او با شهروندان و مراجعان هم خونگرم و متواضع است. این محدوده، مهاجران افغانستانی بسیاری دارد. بهدلیل محدودیتهایی که وجود دارد، ما فقط در موضوع مشاوره میتوانیم کمکحالشان باشیم، اما خانم پوراحمدی به این حد اکتفا نمیکند و همیشه با خیران در ارتباط است تا مشکلات مهاجران و دیگر نیازمندان محله رفع شود.
* این گزارش دوشنبه ۱۰ اردیبهشتماه ۱۴۰۳ در شماره ۵۷۶ شهرآرامحله منطقه ۵ و ۶ چاپ شده است.